ชื่อไทย : ลูกพุด,เม็ดพุด (จุยกีจี้)
ชื่ออังกฤษ : Gardenia Fruit
ชื่อจีน : 水栀子
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Gardenia jasminoides Ellis
เบอร์/ลักษณะ : เบอร์ 1
รายละเอียด : ลูกพุด หรือ เม็ดพุด เป็นผลแห้งของพืชที่เรียกว่า พุดน้ำบุษย์ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Gardenia jasminoides Ellis) ซึ่งในตำรายาจีนเรียกว่า “จุยกีจี้” (水梔子 / Shuǐ zhī zi) เป็นสมุนไพรที่มีลักษณะเด่นคือสีเหลืองทอง ต้นพุดน้ำบุษย์เป็นไม้พุ่มขนาดเล็กถึงกลาง มีดอกสีขาว มีกลิ่นหอม ผลมีลักษณะกลมรี ผิวขรุขระ เมื่อแก่จะมีสีเหลืองถึงส้มอมแดง ภายในมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดพุดที่ใช้ทำยา จะนำมาทำให้แห้งแล้วเก็บไว้ใช้ในรูปผลแห้ง
ข้อแตกต่างระหว่าง จุยกีจี้ (水梔子) กับ ซัวกีจี้ (山栀子)
จุยกีจี้ (水栀子 – เม็ดพุดจีนจากพื้นที่น้ำ)
– ผลฟู เปลือกบาง สีอ่อน กลิ่นอ่อน กลิ่นเบา ฤทธิ์ทางยานุ่มนวลกว่า
– มีฤทธิ์ยาขับร้อนนุ่มนวล เหมาะกับคนธาตุอ่อน
ซัวกีจี้ (山栀子 – เม็ดพุดจีนจากภูเขา)
– ผลแน่น เปลือกหนา สีเข้ม กลิ่นแรง มีกลิ่นหอมชัด สารออกฤทธิ์สูง
– มีฤทธิ์ยาขับร้อนแรงกว่าชัดเจน ใช้ถอนพิษ ลดไข้แรง
สรรพคุณ : ในแผนจีนและแผนไทยโบราณ ลูกพุดจัดอยู่ในกลุ่ม “ยาขับพิษร้อน” (Clearing Heat Herbs) ใช้ในการลดไข้ แก้ร้อนใน ดับกระหาย ช่วยในการขับถ่าย และล้างพิษทางลำไส้ และบำรุงตับ นิยมใช้กันมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยเฉพาะในสูตรยาจีนที่ช่วย “ปรับสมดุลหยินหยาง” และบรรเทาอาการที่เกิดจากความร้อนในร่างกาย
วิธีการใช้งาน : นิยมใช้ทั้งในตำรับยาสมุนไพรและอาหารเพื่อสุขภาพ ใช้ต้มน้ำสมุนไพร (น้ำเม็ดพุด) ใช้เม็ดพุดแห้ง 3–5 ลูก ต่อน้ำ 1 ลิตร ต้มประมาณ 15–30 นาที จนน้ำเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทอง นิยมต้มร่วมกับเก๊กฮวย ใช้ผสมในของหวาน เช่น ข้าวเหนียว, เต้าทึง, วุ้นสมุนไพร ใช้ร่วมกับสมุนไพรจีนอื่น เช่น เก๋ากี้ พุทราจีน และดอกคำฝอย
ขนาดบรรจุ : 1 กิโลกรัม
